By Asemahle Mbete.
Oku kuza njengoko iindawo zeli phondo zingena kusuku lwesibini lwengqele eqhaqhazelis’ amazinyo, nekhephu elixelwe kwiindawo ezisemagqagaleni kunye neemvula ezinkulu eziqikelelweyo kwiiyure ezingama-48 ezizayo.
URhulumente wephondo leMpuma Koloni uwakhabile amabango athi abantu abasinde kwizikhukula baxelelwa ukuba babuyele kumakhaya anokuba akakhuselekanga, esithi ezi ngxelo zibubuvuvu, ziyingozi kwaye ziyalahlekisa.
Amagosa athi akukho mntu unyanzelwayo ukuba abuyele umva kwaye ukhuseleko luhlala luphambili njengoko amaqela eqhubeka novavanyo lomonakalo kunye nenkxaso yoluntu.
Iphondo lithe lixhalabile malunga nolwazi olungeyonyani olujikeleza kwezinye iindawo, ligxininisa ukuba abahlali kufuneka babuyele kumakhaya abo xa sele ehloliwe kwaye kwaqinisekiswa ziinjineli zokwakha ukuba akulungele ukuba kungahlalwa.
Kwizithili ezifana ne-OR Tambo, Alfred Nzo kunye neChris Hani, inkitha yamakhaya ahleli engenakuhlala okanye atshatyalalisiwe ngokupheleleyo.
Iindawo zokuhlala ezingxamisekileyo kunye neeholo zoluntu ziyaqhubeka nokuhlalisa abo bathe bafuduswa, kugxilwe ngoku ukutshintshela kwizicwangciso zokwakhiwa kwakhona kwexesha elide.
“Asikhange siyalele mntu ukuba abuyele phaya kuba umceli mngeni ngowokubuyisela abantu kula makhaya kwaye nezakhiwo zichaphazelekile kuba amakhaya ebephantsi kwamanzi,” utshilo uMphathiswa weSebe leNtsebenziswano kuRhulumento neMicimbi yeMveli (COGTA) ephondweni uZolile Williams.
Kodwa ngemozulu eqhaqhazelis’ amazinyo ngoku ibambe lo mmandla, uxinzelelo luyakhula ukuba luhambe ngokukhawuleza, njengoko uluntu lujongene nengxaki ephindwe kabini yelahleko kunye nokuvezwa.