Abantu basengcobo eMpuma Koloni balinde iminyaka esixhenxe ukufumana ibala lemidlalo elisemgangathweni, kwaye mhlawumbi kuzakufuneka balinde iminyaka phambi kokuba umasipala wale ndawo afezekise izithembiso zakhe.
Ukwakhiwa kwebala lezemidlalo i-Engcobo kuqale ngo-2015.
NgoSeptemba ka-2022, ingxelo yeSebe lezeMidlalo, uBugcisa neNkcubeko kwikomiti yesebe lePalamente yachaza ukuba uhlahlo lwabiwo-mali lokuqala lwale projekthi, oluphuma kwisibonelelo seziseko zophuhliso zikamasipala, luyi-R13.7-million. Ingxelo ithi le projekthi ime kuma-60%. Ikhankanye iimpazamo ze “grandstand and change room design”.
Xa uGroundUp wayetyelele esi siza, safumana iindawo ezine zentsimbi ezithambileyo, igumbi labalindi kunye nebala lokubaleka. Ucingo olujikelezileyo lonakalisiwe kwaye nengca yayinde. Kwakukho imithi ebaleni. Iinkundla zebhola yomnyazi kunye nezindlu zangasese bezingekagqitywa.
Akukho nogada ebusuku kwaye ngunogada omnye kuphela emini. Uthe indawo yonakala xa ekhona kodwa akukho nto anokuyenza ukuyinqanda.
“Undifumana ndizivalele kweli gumbi lonogada,” watsho.
“Ngamanye amaxesha ndibona iqela lamakhwenkwe liphuma ehlathini. Bathabatha into abayithandayo baze banyamalale. Ndikwasemngciphekweni.”
Isithethi sikaMasipala waseKhaya uGqr AB Xuma uSivuyile Myeko uthe le projekthi inqunyanyisiwe njengoko isaphandwa ngoku ngenxa yomsebenzi ongekho mgangathweni kunye nolawulo olugwenxa kunye nokubekwa kweliso kweprojekthi ngunokontraka.
UMyeko wayiphepha wayibetha ngoyaba imibuzo yethu malunga negama lekontraka okanye ukuba yimalini kwi-R13-million esetyenzisiweyo ukuza kuthi ga ngoku.
UMyeko uthe umasipala ulindele ukuba kugqitywe uphando lwangaphakathi phambi kokuba achaze ngekamva lale projekthi.
“Akukho mntu waziyo ukuba uphando luza kuthatha ixesha elingakanani, oku kuthetha ukuba abahlali abazukulifumana ibala lezemidlalo kungekudala,” utshilo uCeba we-EFF uNkosinathi Cetman.
UCetman uthe kwintlanganiso yebhunga ngo-2017, “ukuba inkumbulo yam indinceda kakuhle”, baxelelwa ukuba unokontraka ufuna enye i-R3-million.
Unokontraka wayishiya indawo ngaphambi kobhubhani we-Covid, utshilo uCetman.
“Ukuba ujonga into esele yakhiwe, ingaphantsi kakhulu kunemali echithwe kuloo projekthi,” utshilo uCetman.
Uthe bafuna umasipala aqhubeke nalo msebenzi lo gama kusaqhutywa uphando “ngenxa yabahlali”.
Umkhondo wokubaleka yenye yezinto kuphela kwindawo eyaziwayo njengemidlalo yezemidlalo.)
“Kwiminyaka engaphambili sasikhe siqhankqalaze simise le dolophu, kodwa akukho tshintsho,” utshilo umhlali uMkhululu Qongqo. “Sihlala sibona iiprojekthi ezingagqitywanga. Ibala lezemidlalo asikuphela kweprojekthi engagqitywanga apha emva kokuba kusetyenziswe izigidi.”
Uthe abantu abatsha bale dolophu bafuna ngamandla ibala lezemidlalo.
“Ukuba ubunokubona amasimi asetyenziswa lulutsha ezilalini ungalila. Abanye badlala kwigrabile, abanye ezintabeni apho kukho amatye namatye amakhulu. Bonke bakwimeko embi,” utshilo uQongqo.
Uthe iiprojekthi “ziinkomo zemali” nje ezidityanisiweyo. “Bapompa imali, bakuba begqibile, bayayiyeka iprojekthi ukuze baqale enye.”