UMkomishinala wamaPolisa uxelela iKomishoni kaMadlanga ukuba inkqubo yezobulungisa “isemngciphekweni wokuwa” emva kokuvalwa komsebenzi kunye nokungenelela kwezopolitiko.
Indibano yokuqala yeKomishoni kaMadlanga yoPhando ivule ngamabango aqhumayo oMkomishinala wamaPolisa KwaZulu-Natal, uLieutenant-General Nhlanhla Mkhwanazi, ozobe umfanekiso omfiliba wenkqubo yobulungisa kulwaphulo-mthetho lwaseMzantsi Afrika kwaye watyhola abezopolitiko abaphezulu ngokuthintela uphando lokubulalana kwezopolitiko.
UMkhwanazi uxelele le komishoni ukuba icandelo elijongene nokuphanda ukubulala kwezopolitiko, iqela lePolitical Killings Task Team, lavalwa ngokungekho mthethweni ngokomyalelo woMphathiswa wamaPolisa ngelo xesha Senzo Mchunu. Uthe ukuvalwa, okwaqala nge-31 kaDisemba ka-2024, kwawaphazamisa amatyala abalulekileyo kwaye aphenjelelwa lifuthe lezopolitiko.
“Kukho umntu owaphembelela uSenzo Mchunu ukuba achithe iQela eliSebenzayo lokuBulala kwezoPolitiko,” utshilo uMkhwanazi. “Ukuba oku kuyaqhubeka, sijongene nokuwohloka ngokupheleleyo.
Inkqubo yezobulungisa ayinakuphila xa abezopolitiko bephazamisana nophando.”
UMkomishinala uye wagxininisa ukuba isigqibo ibingelohlenga-hlengiso lwesiqhelo kodwa sisenzo esibaliweyo sokuthintela ukuphendula. Ugxininise ngelithi eli gqiza lenze inkqubela ekulweni izigebenga zezopolitiko ezithe gqolo ukudodobalisa iKwaZulu-Natal namanye amaphondo.
UMkhwanazi ukwatyhole izityholo ngakulowo wayesakuba nguMphathiswa wamaPolisa Bheki Cele, ecebisa ubudlelwane obungafanelekanga namanani amashishini anxulumene neekontraki zikarhulumente ezinengeniso. Ubalule ukuhlala kukaCele kwindlu yobuntofontofo ephethwe nguVusimuzi “Cat” Matlala kancinane phambi kokuba inkampani kaMatlala ifumane isivumelwano esikhulu seenkonzo zempilo zeSAPS.
“Olu hlobo lwemibutho luphelisa ukuthenjwa koluntu,” utshilo uMkhwanazi kwikomishini. “Xa ubunkokeli bamapolisa buthotywa, uluntu luhlawula ixabiso.”
Bobabini uMchunu noCele bazikhabile izenzo ezigwenxa. UMchunu uwachaze amabango kaMkhwanazi “njengamampunge kwaye akhohlakele,” lo gama uCele engekaphenduli ngokusesikweni kule komishini, nangona ebesoloko ehlal’ umnxeba yikomiti yethutyana yePalamente.
IKomishoni kaMadlanga, eyasekwa nguMongameli uCyril Ramaphosa, inikwe umsebenzi wokuphanda urhwaphilizo, ukungenelela kwezopolitiko, kunye nolwaphulo-mthetho kugcino lomthetho kunye neenkundla. Umdla woluntu kwezi ndibano ziphezulu nanjengoko ukubulawa kwezopolitiko kugquba KwaZulu-Natal iminyaka kungekho mpumelelo ingako.
Njengoko ubungqina buqhubeka, ikomishoni ijongene noxinzelelo olukhulayo lokufumanisa ukuba ukuchithwa kwegqiza ebekujoliswe kulo bekuyinxalenye yeenzame ezibanzi zokukhusela abezopolitiko ekuhlolweni.